Elk jaar worden er op iedere onderwijsinstelling weer vakanties aangewezen. Over een deel van de vakanties besluit de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, maar een aanzienlijk deel van de jaarlijkse vakantiedagen mag vrij door de instelling worden ingevuld. In het voortgezet onderwijs is bovendien op 1 augustus 2013 op dit gebied het nodige veranderd. Hoe zit dit precies? En wat is de rol van de medezeggenschap bij het vaststellen van de vakanties?

Het primair onderwijs

De Wet op het primair onderwijs (WPO) bepaalt kortgezegd dat de minister vakanties bindend kan vastleggen (art. 15, lid 2). Dit heeft de minister gedaan voor de kerstvakantie (twee weken), meivakantie (één week) en zomervakantie (zes weken) in de Regeling vaststelling schoolvakanties 2013–2016. De begin- en einddatum van de zomervakantie verschillen per regio (Noord, Midden en Zuid). In deze ministeriële regeling geeft de minister daarnaast adviesdata voor de herfst- en voorjaarsvakantie. Scholen hoeven deze laatste data uiteraard niet over te nemen.

Een basisschool is verder vrij om naast de kerst-, mei- en zomervakantie andere vakantiedagen aan te wijzen. Hierbij geldt wel dat een leerling in acht schooljaren ten minste 7520 uur onderwijs moet ontvangen, waarvan in de eerste vier leerjaren ten minste 3520 uur en in de laatste vier leerjaren ten minste 3760 uur (art. 8, lid 8, sub b WPO). Verder mag de door de minister vastgelegde zomervakantie met niet meer dan 2 dagen worden vervroegd of verlengd (art. 7, lid 1 Regeling vaststelling schoolvakanties 2013–2016).

In het basisonderwijs geldt tot slot kortgezegd dat docenten ook vrij zijn tijdens de vakanties van de leerlingen (art. 8.2, lid 1, sub a CAO PO 2013).

Het voortgezet onderwijs

Met de inwerkingtreding van de Wet Onderwijstijd VO op 1 augustus 2013 is het maximum aantal vakantiedagen 55 per schooljaar (art. 22, lid 2 Wet op het voortgezet onderwijs (WVO) jo. 16, lid 1 Inrichtingsbesluit WVO). Daarnaast hebben leerlingen 4 vrije feestdagen die buiten de kerst-, mei- en zomervakantie vallen (art. 16, lid 3 Inrichtingsbesluit WVO) en maximaal 12 roostervrije dagen (art. 6g, lid 4 WVO jo. 17 Inrichtingsbesluit WVO).

Ten eerste geldt voor de kerst-, mei- en zomervakantie hetzelfde als voor het primair onderwijs (zie hierboven). De minister wijst dus twee weken kerstvakantie, één week meivakantie en zes weken zomervakantie aan (in totaal 45 dagen). Er resteren dan nog 10 vakantiedagen die de school vrij kan aanwijzen, bijvoorbeeld een week herfstvakantie en een week voorjaarsvakantie.

Ten tweede zijn leerlingen dus bovenop de hiervoor genoemde 10 vakantiedagen ook vrij op tweede paasdag, Hemelvaartsdag, tweede pinksterdag, en Koningsdag of Bevrijdingsdag (afhankelijk van hoe de door de minister al vastgestelde meivakantie valt).

Ten derde zijn van de maximaal 12 roostervrije dagen er 3 verplicht (art. 17 Inrichtingsbesluit WVO). De overige maximaal 9 dagen kunnen en mogen alleen worden aangewezen als dat plaatsvindt ten behoeve van andere taken dan het verzorgen van onderwijs (art. 6g, lid 4 WVO). Van deze 9 dagen mogen maximaal 6 dagen onmiddellijk aansluitend en maximaal 5 dagen niet onmiddellijk aansluitend voor of na de door de minister vastgelegde zomervakantie worden ingepland (art. 6g, lid 4 WVO).

Volgens de CAO zijn docenten in het voortgezet onderwijs vrij tijdens de 55 dagen vakantiedagen en 5 van de 9 roostervrije dagen (art. 14.1, lid 1 CAO VO 2011/2012). Indien leerlingen het maximale aantal van 12 roostervrije dagen hebben, zijn docenten dus op 5 van deze roostervrije dagen vrij en werken zij op 7 van deze roostervrije dagen (zij verrichten dan andere taken dan het verzorgen van onderwijs).

Het middelbaar beroeps- en hoger onderwijs

Voor het middelbaar beroeps- en hoger onderwijs is niet vastgelegd hoeveel vakantiedagen studenten hebben. Er gelden ook geen verplichte begin- en einddata voor bijvoorbeeld de zomervakantie. In het middelbaar beroepsonderwijs moet men zich wel aan de urennorm houden: voor de voltijds beroepsopleidende leerweg (BOL) is de urennorm momenteel 850 uur (art. 7.2.7, lid 3 Wet educatie en beroepsonderwijs (WEB)). Voor de beroepsbegeleidende leerweg (BBL) geldt dat van deze 850 uur er minimaal 200 begeleide onderwijsuren en 610 uren beroepspraktijkvorming (BPV) dienen te zijn (art. 12.4a.2, lid 1 WEB).

In het middelbaar beroepsonderwijs heeft de docent 30 vakantiedagen per kalenderjaar (art. F-16, sub 2 Verlengde CAO BVE 2007-2009). Aan de hogescholen gaat het bij een 38-urige werkweek om 323 uur (art. J-4, lid 1 CAO voor het hoger beroepsonderwijs) en aan de universiteiten om 232 uur per kalenderjaar (art. 4.7, lid 1 CAO Nederlandse Universiteiten).

De rol van de medezeggenschap in het primair en voortgezet onderwijs

De Wet medezeggenschap op scholen (WMS), die van toepassing is op het primair en voortgezet onderwijs, bepaalt dat de gehele medezeggenschapsraad adviesrecht heeft over de regeling van de vakantie (art. 11, sub l). Ten eerste is van belang dat deze bevoegdheid niet geldt voor de door de minister bindend vastgelegde vakanties (art. 18, lid 1, sub a WMS).

Ten tweede is van belang wat precies onder de “regeling van de vakantie” valt. Hieronder vallen in de eerste plaats niet de data van de maximaal 12 roostervrije dagen in het voortgezet onderwijs: hierop heeft de gehele medezeggenschapsraad instemmingsrecht (art. 10, sub j WMS). De personeelsgeleding van de medezeggenschapsraad heeft daarnaast instemmingsrecht op de wijze waarop (voor het personeel) invulling wordt gegeven aan deze roostervrije dagen (art. 12, lid 1, sub r WMS).

Verder valt uit een uitspraak van de Landelijke Geschillencommissie WMS af te leiden dat het bij het adviesrecht over de vakantie uitsluitend gaat om de (10 vrije) vakantiedagen voor de leerlingen (zaaknummer 104535, 17 augustus 2010). De vakantie voor het personeel valt namelijk onder de instemmingsbevoegdheid van de personeelsgeleding van de medezeggenschapsraad (art. 12, lid 1, sub e WMS: “vaststelling of wijziging van de verlofregeling van het personeel”).

Bovenstaande levert de volgende conclusie op:

Primair onderwijs: gehele MR adviesrecht over data vakanties voor de leerlingen, personeelsgeleding MR instemmingsrecht op vakantieregeling voor het personeel

Voortgezet onderwijs: gehele MR adviesrecht over data van de 10 vrije vakantiedagen voor de leerlingen, personeelsgeleding MR instemmingsrecht op vakantieregeling voor het personeel, gehele MR instemmingsrecht op data van de maximaal 12 roostervrije dagen, personeelsgeleding MR instemmingsrecht op invulling van de roostervrije dagen

De rol van de medezeggenschap in het middelbaar beroeps- en hoger onderwijs

In het middelbaar beroepsonderwijs heeft de deelnemersraad geen wettelijk instemmings- of adviesrecht over de vakantieregeling voor de studenten. De ondernemingsraad heeft wel een instemmingsrecht op de vakantieregeling voor het personeel (art. 27, lid 1, sub b Wet op de ondernemingsraden (WOR)).

In het hoger onderwijs geldt dat de medezeggenschaps-, universiteits- of studentenraad geen instemmings- of adviesrecht heeft op de vakantieregeling voor de studenten. De personeelsgeleding van de medezeggenschaps- of universiteitsraad of de ondernemingsraad heeft wel een instemmingsrecht op de vakantieregeling van het personeel (art. 10.24, lid 1 WHW jo. 9.36, lid 1 WHW jo. 27, lid 1, sub b WOR).

Een laatste kanttekening

Bij de rechten van de personeelsgeleding van de medezeggenschaps- of universiteitsraad en de ondernemingsraad moet een belangrijke kanttekening worden geplaatst: de rechten zijn niet van toepassing voor zover vakantie al (uitputtend) in een CAO is geregeld (art. 18, lid 2 WMS jo. 27, lid 3 WOR jo. 10.24, lid 2 WHW jo. 9.36, lid 2 WHW). Dit neemt niet weg dat er met name voor onderwijsondersteunend personeel nog het nodige te regelen valt per instelling en dat de medezeggenschap hierbij een belangrijke rol heeft.

Al met al kan geconstateerd worden dat de regeling van ‘vrije dagen’ vooral in het voortgezet onderwijs behoorlijk ingewikkeld is en dat de medezeggenschap hier een grote rol heeft. In het middelbaar beroeps- en hoger onderwijs is de rol van de medezeggenschap (formeel) beperkter, met name voor de vakanties voor studenten. Dit neemt niet weg dat bestuur en medezeggenschapsorgaan op vrijwillige basis constructief overleg kunnen voeren over de vakantieregeling.

Uiteraard kan Medezeggenschapsadvies Van Gasteren u ook bij vragen en problemen over de vakantie- en verlofregeling bijstaan.